Stadion današnjeg FK Podgrmeč FOTO: arhiva sportdc
Prvi fudbalski klub osnovan u „Titovoj“ Jugoslaviji je Podgrmeč iz Sanskog Mosta. Na današnji dan, pre 80 godina, dakle 4. aprila 1944. na tadašnjoj slobodnoj teritoriji nakon narodno-oslobodilačke borbe počeo je da egzistira fudbalski simbol SFRJ.
Taj datum ušao je u istoriju jugoslovenskog fudbala jer su prvi prolećni lepi dani u gradu oslobođenom u oktobru 1943. godine izmamili ljubitelje fudbala i borce u naselje Redak koji su igrali ovu magičnu igru sa dotrajalom loptom, bez golova, dresova i kopački... Međutim, i tada, aprila 1944. godine, fudbal je bio jači od rata u Sanskom Mostu, kao i pola veka kasnije kada je Podgrmeč takmičeći se u Kupu Republike Srpske pisao nove stranice svoje istorije prkoseći granatama.
Prema svedočenjima učesnika tih događaja iz četrdesetih godina minulog veka u knjizi Branka Bokana „Sanski Most u NOB“ najodaniji ljubitelji fudbala su bili: Rasim Hromalić Singer, predsednik Opštinskog NOO, Milan Milančić Miljević, Hase Unkić i Pero Vidaković. Oni su o ideji osnivanja kluba vodili razgovor u Komandi mesta, Sreskom komitetu KPJ i Štabu četvrte NOU divizije i od svih dobili saglasnost, pa se odmah pristupilo sazivanju osnivačke Skupštine.
Svedoci tog vremena pričali su da su po gradu bili izlepljeni plakati na kojima je upućen poziv Sanjanima da dođu na osnivačku Skupštinu kluba. U ranijoj Sindikalnoj čitaonici, nedaleko od rečice Zdene, u utorak, 4. aprila 1944. godine održana je osnivačka Skupština, kojoj je prisustvovalo više od stotinu meštana i boraca.
„Nakon izbora radnog Predsedništva i zapisničara govorilo se o NOB, o skorom oslobođenju svih krajeva, a potom o potrebi formiranja kluba i njegovim zadacima.
Najduže se diskutovalo o tome kakvo ime dati novom klubu. Neki su predlagali stara imena fudbalskih klubova u Sanskom Mostu, koji su delovali do 1941. godine: Sana, Bosna, drugi da se klub nazove Jedinstvo ili Bratstvo. Stojanka Miljatović, član Sreskog komiteta SKOJ-a suprotstavila se predlogu da se daje neko ranije ime, podsećajući na razmirice, pa i svađe. Tada je narodni heroj Milančić Miljević, kome je dosadila preduga rasprava oko imena, predložio da se klub zove Podgrmeč, što je Skupština prihvatila“, stoji u zapisniku pomenutog skupa sačuvanog u jugoslovenskim arhivama.
Na osnivačkoj Skupštini je izabrana i uprava Podgrmeča koju su činili: Milan Milančić Miljević, predsednik, Rasim Hromalić Singer i Zejnil Kičin, potpredsednici, te Slavko Tadić, intendant Vazduhoplovne baze Petog korpusa NOVJ, sekretar, pa Pero Vidaković Perican - blagajnik i članovi uprave: Hase Unkić i Hamdija Smajlović, zvani Aganović.
Nakon Skupštine fudbaleri Podgrmeča nastavili su igrati na Retku, ali podeljeni u dva tima, jer protivnika nije bilo, pošto tada na slobodnoj teritoriji nigde nije postojalo sportsko društvo ili fudbalski klub. Tada je sekretar kluba Slavko Tadić predložio da se na prijateljski susret pozovu članovi Engleske vojne misije, što su ovi rado prihvatili.
U subotu, 22. aprila 1944. godine odigrana je prva fudbalska utakmica između Podgrmeča i tima engleske i ruske vojne misije, na Retku. Nije bilo stativa, ni mreže, a fudbaleri su nastupali bez dresova i kopački. FK Podgrmeč je na prvoj utakmici nastupio u sastavu: Mehmed Kičin, Pane Babić, Hilmo Kuželj, Hamdija Hadžiahmetović, Slavko Tadić, Hase Unkić, Šerif Biser, Hasib Unčić Bibo, Milan Miljević, Mahmut Hrnjić Caputa i jedan nepoznat borac, verovatno Zagorac.
Sanjani su željni pobede zaigrali u ovoj svojevrsnoj internacionalnoj utakmici, pa su pobedili „saveznike“ rezultatom 6:1. Golove Podgrmeč su postigli: Milan Milančić Miljević tri, Šerif Biser dva i Slavko Tadić. Igralo se bez sudije.
Englezi su tražili revanš utakmicu, pa su planirali pojačanje iz svojih misija u Ribniku i Bosanskom Petrovcu. Utakmica je bila zakazana za 25. maj 1944. godine, ali je morala biti otkazana zbog desanta fašističkih padobranaca na Drvar. Odigrana je tek na Ilindan, 2. avgusta 1944. godine.
Iako su Englezi dobili naručeno pojačanje na utakmici kojoj je prisustvovalo hiljadu gledalaca ponovo je pobedio Podgrmeč 1:0 golom Slavka Tadića. Za ovu utakmicu Sanjani su naručili i dobili jednu novu fudablsku loptu iz italijanskog Barija.
Posle druge utakmice delegacija Podgrmeča je posetila Englesku vojnu misiju u Sanskom Mostu i zamolila ih da im daju platna da sašiju dresove. Englezi su im tada dali crvene i plave padobrane avijatičara koji su se prisilno spuštali iz oštećenih aviona, pa su te boje, crvena i plava, tada odlučile i o bojama Podgrmeča (crvene majice i plavi šorcevi). Jula 1944. dobijena je i koža, pa su sanski obućari dobrovoljno izradili kopačke.
Danas je FK Podgrmeč daleko od svojih izvornih vrednosti, nije više Fudbalski nego je Nogometni klub i nije crveno-plavi već zeleno-žuti. Takmiči se u Drugoj ligi muslimansko-hrvatske federacije.
Zapisnik na ćirilici
Zapisnik sa osnivačke Skupštine FK Podgrmeč vodio je Memko Biščević i original je napisan ćiriličnim pismom. U knjizi objavljenoj za 60 godina postojanja kluba Tehvid Jakupović, nekadašnji prvotimac i omladinski reprezentativac Jugoslavije za period kluba od 1992. – 1995. godine je napisao „nelegalni deo“ iako je FK Podgrmeč jedan od osnivača Fudbalskog saveza Republike Srpske i učesnik prvog Kupa 1993. godine.
Utakmica iz Sanskog Mosta Podgrmeč – Elektrobosna (Jajce) je prva utakmica Kupa Republike Srpske čiji je skraćeni snimak prikazan na državnoj televiziji, tadašnjem SRT-u. Sanjani su prošli posle boljeg izvođenja penala.
Prvi klub „Titove“ Jugoslavije
Neposredno pre građanskog rata u BiH Podgrmeč je bio pobratim klub sa splitskim Hajdukom, Dalmatinci su dolazili na Memorijalni centar Korčanicu godinama gde su odrađivali letnje pripreme i igrali sa Sanjanima utakmice.
Sve do raspada Jugoslavije Podgrmeč je zvanično bio prvi klub Nove „Titove“ Jugoslavije. Tako je 1974. godine, 4. aprila, uz podršku i pomoć i Fudbalskog saveza Jugoslavije Podgrmeč organizovao spektakularnu svoju promociju praznikom fudbala u Sanskom Mostu u povodu 30 godina postojanja kojoj su prisustvovali najistaknutiji sportski radnici iz nekadašnje Jugoslavije na čelu sa Vasom Stojkovićem, generalnim sekretarom FSJ, inače poznatim novinarom, Miljanom Miljanićem, Draženom Jerkovićem, Draškom Popovićem, Tonetom Florijančićem... FSJ timu iz Sanskog Mosta, kao prvom klubu nove Jugoslavije, uručio je zlatnu povelju.