Foto: Premier League

Fudbal u Engleskoj je više od fudbala. Fudbal u Engleskoj je više od sporta. Fudbal u Engleskoj je kultura. Svaki klub ima svoju istoriju i tradiciju do koje se mnogo drži. Zato ćemo se u narednom periodu dotaknuti svakog kluba te njegove istorije.

ARSENAL

Arsenal je klub koji je osnovan prije 125 godina. Dejvid Danskin i još 15 radnika u fabrici oružja, osnovali su Arsenal. Nije se on odmah tako zvao. Prvo se zvao Rojal Skver, pa Rojal Arsenal a onda je 1893. godine postao Vudvič Arsenal. Inače, bili su prvi profesionalni klub u Londonu. Prvi put su bili prvoligaši 1904. godine a šest godina kasnije zamalo su bankrotirali. Potom je uslijedila nova promjena ali ovaj put i imena i stadiona. Te 1913. godine promijenjeno je ime u Arsenal a preselili su se na legendarni ''Hajberi''. Iz tog prvog perioda, bitno je izdvojiti 1919. godinu. Prva sezona nakon Prvog svjetskog rata, razlog je ogromnog rivalstva Totenhema i Arsenala. Poslednju sezonu prije rata, Arsenal je završio kao peti u drugoj ligi. Ipak, izglasano je da oni uđu u prvu ligu i to na štetu Totenhema. Tako je počelo rivalstvo koje i dalje traje.

Za uspon Arsenala bio je ključan dolazak Herberta Čepmena. On je vodio Hadersfild kada su ''Terijeri'' osvojili dvije vezane titule. Čepmen je bio ispred svoga doba. On je promijenio mnogo toga. Promijenio je formaciju, dovodio sjajne igrače a na dresove su dodani brojevi. Takođe, Arsenal je imao veliki stadion pa su mogli dovoditi sjajne igrače kao što su Dejvid Džek i Aleks Džejms. Arsenal je prvi trofej osvojio u FA kupu a to se desilo 1930. godine. Naredne sezone uzeli su i prvu titulu u istoriji. U periodu od 1933. pa do 1935. uzeli su tri vezane titule prvaka. Iako je 1934. godine Čepmen umro, Džo Šo i Džordž Alison osvojili su te poslednje dvije titule. 

Drugi svjetski rat je usporio mnogo klubova pa i Arsenal jer je pobijeno najviše igrača Arsenala a i stadion je pretrpio posljedice pa su čak igrali i na stadionu Totenhema neke mečeve. Tokom 50-ih i 60-ih Arsenal se dosta mučio i većinu vremena proveo je u sredini tabele. Imali su između 1953. i 1971. godine pauzu od 18 godina bez titule a tu osmu osvojili su sa Berti Mijem na klupi koji je radio čak i kao fizioterapeut jedno vrijeme. Njega je kasnije naslijedio Teri Nil koji je i najmlađi menadžer Arsenala ikad a on je ekipu vodio kada su 1980. godine izgubili finale Kupa pobjednika kupova. Za istoriju Arsneala bitan je i Džordž Grejem. Bio je dio šampionske generacije 1971. godine a kasnije je radio kao menadžer. Donio je dvije titule ali 1987. godine i prvi Liga kup a za njegovog mandata promovisani su i igrači poput Tonija Adamsa, Li Diksona i Stiva Bulda. Takođe, Grejem je osvojio Kup pobjednika kupova. 

Uz eru Herbrerta Čepmena svakako je najbitnija era Arsenal Vengera. O tome šta je sve ''Profesor'' uradio za 22 godine u Arsenalu moglo bi se mnogo pisati ali nećemo dužiti toliko. Čim je došao promijenio je mnogo toga. Iako je došao kao anonimus iz Japana, uveo je red u svlačionicu, uveo zdravu prehranu ali i promijenio treninge. Tokom svoje ere u Arsenalu Venger je osvojio tri titule prvaka kao i sedam titula u FA kupu. Nije imao sreće da u Evropi dođe do trofeja pa je gubio finale u Ligi šampiona te u finalu Kupa Uefe 2000. godine. Naravno, najveći uspjeh je titula bez poraza u sezoni 03/04. Mnogo je velikih igrača igralo u doba Vengera ali svakako da su među najvećim Anri, Rajt, Bergkamp, Pires, Vijera, Adams, Kol.

Poslednjih sezona sa Vengerom, Arsenal je bio daleko od vrha ali je uspijevao osvajati trofeje u FA kupu. Zahvaljujući Vengeru i njegovoj ideji, izgrađen je novi stadion. ''Emirejts'' je otvoren 2006. godine ali je i mnogo unazadio klub. Ogromni krediti i otplata istih, spriječili su Arsenal da osvaja trofeje u jednom periodu. Kasnije su došli kupovi ali nema još titule u ligi a neće je skoro ni biti.

Arsenal je u mnogo čemu poseban. Prvi radio prenos utakmice Prve lige bio je duel Arsenala i Šefild Junajteda 1927. godine a deset godina kasnije, prvi tv prenos bio je duel Arsenalovog prvog i rezervnog tima. Najbolji strijelac kluba je Tijeri Anri sa 225 golova a Dejvid O'Liri ima najviše nastupa odnosno 722 nastupa. Što se tiče trofeja, Arsenal ima 13 titula prvaka, 14 FA kupova, 16 Komjuniti Šildova, dva Liga kupa kao i Kup pobjednika kupova. Najveći rivali su im Totenhem, Mančester Junajted i Čelsi. Takođe, dosta poznatih navija za Arsenal. Mik Džeger, reper Džej Zi, Princ Hari, frontmen grupe ''The Who'' Rodžer Daltri, gitasrista Dejvid Gilmur a takođe, navijač Arsenala bio je i kubanski lider Fidel Kastro.

ASTON VILA

Aston Vila je osnovana u martu 1874. godine a osnovana je od strane četvorice članova jedne kapele koja se nalazila u Birmingemu. Prvi meč igrali su protiv ragbi ekipe pa su poluvrijeme igrali po ragbi pravilima a poluvrijeme po fudbalskim pravilima. Prvi FA kup osvojili su 1887. godine i to predvođeni Arčijem Hanterom. Naredne godine bili su jedni od osnivača fudbalske lige a u prvim godinama bili su najuspješniji te su osvojili čak pet trofeja. Iz tog prvog perioda treba istaći da su 1897. preselili na stadion kojeg su navijači prozvali ''Vila Park''.

Period između dva rata kao i nakon Drugog svjetskog rata, bili su loši za klub. Čak su u jednom momentu završili i u trećem rangu. Vik Krouv vratio ih je u drugu ligu ali ključan je bio dolazak Rona Saundersa. Uveo ih je ponovo u elitu, uzeo Liga kup a 1981. godine donio im je sedmu i za sada poslednju titulu. Naredne sezone postali su prvaci Evrope i to pobjedom nad Bajernom 1-0. Međutim, nije ih Saunders vodio jer je nakon sukoba sa upravom sredinom sezone, otišao a njega je naslijedio Barton. 

Vila je bila jedna od ekipa koje su igrale prvu sezonu Premijer lige i tad su završili kao drugi. Uzeli su dva Liga kupa toko  90-ih. Kasnije je klub prodat Rendiju Lerneru. Dok je Martin O'Nil bio menadžer, sve je funkcionisalo sjajno ali kada je otišao pred start sezone 10/11, krenuli su problemi. Sve je rezultiralo ispadanjem iz elite u sezoni 15/16. Tavorili su neko vrijeme u Čempionšipu a onda ih je Din Smit vratio u elitu gdje će igrati treću uzastopnu sezonu. 

Aston Vila je klub koji je dao najviše reprezentativaca Engleske, ukupno 74 a i na ovogodišnjem EURU tu su bili Mings i Griliš. Bili Voker najbolji je strijelac kluba sa 244 postignuta gola. Najviše nastupa u dresu Aston Vile ima Čarli Ejtkin koji je sakupio 657 nastupa. Što se tiče rofeja, osvojili su sedam titula prvaka, dva puta bili prvaci drugog a jednom trećeg ranga. Takođe, imaju sedam FA kupova, pet Liga kupova a samo jedan Komjuniti Šild. Bili su prvaci Evrope 1982. godine, imaju i evropski Super kup a 2001. bili su pobjednici Intertoto kupa. Najljući rivali su im Birmingem i Vest Brom a nešto manji rivalitet je sa Vulvsima i Koventrijem. I poznati vole Vilu pa tako Tom Henks navija za Vilu. Navijač kluba iz Birmingema je i nekadašnji Premijer Dejvid Kameron a među poznatijim navijačima je i Ozi Osborn.

BRENTFORD

Brentford je od ove sezone ponovo u eliti. Klub je osnovan 1889. godine. Članovi veslačkog kluba Brentford i Boston kriket tima, pokušali su da se dogovore o tome da li će osnovati fudbalski ili ragbi klub. Osnivači veslačkog kluba, Arči Grin i Džon Strakam, odlučili su izgurati priču sa fudbalskim klubom koji je nazvan Brentford. U ranom periodu valja napomenuti da su u sezoni 1904/05 prešli na ''Grifin Park'' stadion.

Njihov uspjeh krenuo je kada je 1926. Hari Kurtis postao menadžer. Tada su bili trećeligaši a on je doveo dosta odličnih igrača za to vrijeme poput Reginalda Dejvisa, Bila Berija a kasnije je doveo i Adamsona te Džo Džejmsa. Pod Kurtisom su došli do elite te su tokom 30-ih čak tri puta bili u TOP6 a jednom su bili i peti, što im je i dan danas najbolji rezultat. Međutim, u sezoni 38/39 ispali su iz lige. Nakon Drugog sjvetskog rata klub je bio u problemima, nisu ni finansije bile najbolje pa su 1954. postali trećeligaši.

Narednih 60 godina Brentofrd je najčešće bio trećeligaš s tim što je imao izleta u drugu ligu ali su znali padati i u četvrti rang. Valja spomenuti finansijsku krizu tokom 1967. i 1968. godine. Trošili su previše pa su imali problema. U januaru 1967. godine, bila je čak opcija da iznajmljuju Kvins Parkus tadion dok se njihov obnavlja kako bi vratili dug. Međutim, navijači su to spriječili jer se radilo o ljutim rivalima i došlo je do promjene uprave. Kasnije je bila opcija i da se Brentford preseli na ''Hilington'' stadion i promijeni ime u Brentford Boro a da Kvins Parkov direktor kupi Grifin Park. Ipak, bivši direktor Vitli uletio je sa novcem pa je spriječena prodaja stadiona. Malo su se stabilizovali tokom 80-ih kada ih je Perimen vodio i do četvrtfinala FA kupa. Ali tek će postati ozbiljniji kada ih preuzme Varbarton i uvede 2014. godine u Čempionšip. Dugo su čekali na svoju šansu, igrali dobre sezone ali uvijek padali u završnici. na kraju su prošle sezone pod vodstvom Tomasa Franka izborili Premijer ligu a igrali su i polufinale Liga kupa.

Osvojili su jednom Čempionšip, dva puta Ligu 1 a tri puta Ligu 2. U FA kupu su igrali četiri puta četvrtfinale dok im je pomenuto polufinale najbolji rezultat u Liga kupu. Najljući rivali su im Kvins Park i Fulam. Ken Kout ima najviše nastupa odnosno 559 dok je Džim Tauvers najbolji strijelac kluba sa 163 gola. I poznati navijaju za Brentford. Tako, glumica Kameron Dijaz, glumac Din Gefni kao i muzičar Fil Kolins, navijaju za Brentford.