Foto: Premier League

Svaki engleski klub ima svoju tradiciju, nebitno da li se radi o velikom oli malom klubu. Mi ćemo se u narednom periodu dotaknuti istorije klubova koji će naredne sezone igrati u prve čtiri lige. Sada je red na drugi dio u kome će biti rieči o narednoj grupi klubova među kojima su Barnli, Brajton, Čelsi i Everton.

BARNLI

Barnli je osnovan 1882. godine. Osnovan je od strane članova ragbi kluba jer su tih godina svi klubovi prelazili u formu fudbalskih. Već naredne godine prešli su na ''Turf Mur'' gdje igraju i danas. Postali su brzo profesionalni klub i jedni su od osnivača fudbalske lige. Igrali su prvu sezonu u kojoj je bilo 12 klubova. Prvi veliki uspjesi došli su kada je Hari Vajndl postao predsjednik kluba. Za menadžera je postavio ubrzo Džona Havorta. Pod njegovim vodstvom osvojen je i prvi veliki trofej, FA kup kada su golom Beta Frimena savladali Liverpul u finalu 1914. godine. Sedam godina kasnije osvojili su i prvu titulu prvaka. 

Kasnije je došao pad a bolji dani došli su nakon Drugog sjvetskog rata kada su se vratili u ligu. Tokom 50-ih izgradili su moderan trening centar i ulagali su dosta u mlađe selekcije i akademiju. Pod vodstvom Harija Potsa, osvojili su titulu 1960. godine. Iako nama koji Barnli pamtimo najviše po Dajšu to djeluje čudno, Barnli je tada igrao totalni fudbal. Ta ekipa je bila izuzetno jeftina jer je najveći dio igrača došao baš iz akademije kluba. Naredne godine igrali su četvrtfinale današnje Lige šampiona. Ali kada su otišli Mekliroj i Adamson, ključni za drugu titulu, krenuo je pad. 

Uslijedile su teške godine. Pogotovo su teške bile osamdesete kad su završili skoro i u petom rangu engleskog fudbala. Stabilizovali su se tokom 90-ih ali su bili daleko od povratka u elitu. To će uraditi tek 2009. godine i to pod vodstvom Ovena Kojla. Sa Kojlom su dobro krenuli ali je sredinom sezone otišao u Bolton a oni su kasnije ispali. Prava moderna era Barnlija krenula je u oktobru 2012. godine kada je Šon Dajš preuzeo klupu Barnlija. Izborio je promociju u elitu u sezoni 13/14 pa ispao ali mu je klub vjerovao. Vratio je Barnli u elitu i tu su do današnjeg dana. Čak su igrali i kvalifikacije za Ligu Evrope što je bio prvi nastup u Evropi nakon 51 godine.

Barnli je po dosta toga poseban. Prvi je klub kojeg su gledali članovi kraljevske porodice, odnosno Princ Albert Viktor 1886. godine. Uz Vulvse, jedini su osvojili titule u sva četiri prva ranga a prvaci Engleske bili su dva puta. Imaju i osvojen FA kup dok je u Evropi najveći rezultat četvrtfinale današnje Lige šampiona. Zanimljivo da se tokom njihovih mečeva servira piće ''Bene and hot'' što je francuski liker pomiješan sa vrućom vodom. Najljući rival im je Blekburn Rovers a rivali su im i Blekpul te Preston. Među rivale im sapda i Lds a njihovi mečevi protiv Halifaksa su puni mržnje. Džordž Best je najbolji strijelac kluba sa 188 golova dok Džeri Doson ima 569 nastupa i rekorder je kluba. Od poznatih koji navijaju za klub treba izdvoijiti novinara Alastara Kempbela te igrača Kriketa Džejmsa Andersona, koji je znao i prodavati karte na stadionu.

BRAJTON

Brajton je osnovan 1901. godine. Brajton nije imao uspjeha u ranm godinama i čak se malo toga može pronaći o njihovim počecima. Tek u sezoni 58/59 uspjeli su ući u drugu ligu. Pravi uspon kluba desio se od 1972. godine kada je Majkl Bamber postao predsjednik kluba. Koliko je bio moćan govori i podatak da je čak i legendarni Brajan Klaf radio jedno vrijeme u Bratonu. Uspjeli su biti drugi u drugoj ligi 1979. i ući u elitu. Odigrali su četiri sezone u eliti a onda su ispali. Te 1983. godine igrali su i finale FA kupa. Prvi meč sa Junajtedom odigrali su 2-2 a Gordon Smit propustio je veliku šansu u završnici meča za pobjedu. U ponovljenom meču, Mančester je slavio sa 4-0.

Naredne godine bile su teške. Vtili su se između drugog i trećeg ranga. Čak su u jednom momentu morali prodati ''Goldstoun Graund'' gdje su igrali. To je revoltiralo navijače, izvršili su pritisak pa je Dik Najt preuzeo klub. Bili su blizu čak i ispadanju iz profesionalnog fudbala ali su se spasili remijem sa Herefordom zadnjeg dana sezone 97/98. Uspjeli su tokom prve decenije 21. vijeka doći i do Čempionšipa a 2009. je dogovoren prelazak na novi stadion, odnosno današnji ''Aneks'' stadion. U sezoni 10/11 Gas Pojet ih je uveo u Čempionšip ponovo. Za njihov povratak u elitu ključan je bio dolazak Krisa Hjutona.

Nekadašnji menadžer Njukasla i Noriča, preuzeo ih je sredinom sezone 14/15. Dva puta zaredom su ispali u plej ofu a onda su u sezoni 16/17 bili prvaci Čempionšipa te su se vratili u elitu. Prve dvije sezone ostajali su u ligi pod vodstvom Hjutona a u sezoni 18/19 igrali su polufinale FA kupa. Nakon toga, naslijedio ga je Grem Poter. Međutim, ostali su i sa njim dva puta u ligi. Sada je pred njima peta uzastopna sezona u eliti što je najduži niz u eliti ikad za klub.

Osvojili su dva puta Čempionšip, tri puta treći a dva puta četvrti rang. U FA kupu im je najbolji rezultat finale. Najljući rivali su im Sautempton, Portsmut i Kristal Palas. Erni Vilson ima najviše nastupa u Brajtonovom dresu a igrao je 566 mečeva dok je Tomi Kuk najbolji strijelac kluba u istoriji sa 123 gola. Od poznatih za njih navijaju Džejmi Tekston koji je inače radijski voditelj, reporeter za golf ''Skaj Sportsa'' Džejms Hedok kao i poznati vokal Rag'n'Bon Men.

ČELSI

Čelsi je osnovan 1905. godine a osnovao ga je Gas Mirs. Priča kreće tako da je sagradio ''Stemford Bridž'' godinu dana ranije. Ponudio je Fulamu da igra tu ali je ta opcija propala pa je osnovao vlastiti klub. U prvim godinama Čelsi nije imao mnogo uspjeha izuzev finala FA kupa 1915. godine. Međutim, važili su za ekipu koja ima najveći broj gledalaca na tribinama. 

Prvi veći uspon Čelsija krenuo je 1952- godine kada je Ted Drejk preuzeo klupu ''Plavaca''. Podmladio je ekipu, uveo drugačiji režim treninga i dovodio jeftina pojačanja iz nižih liga. Sve je to dovelo do prve titule u sezoni 54/55. U narednih 15ak godina Čelsi će praviti dobre rezultate. Tako će pod Dokertijem uzeti prvi trofej u Liga kupu 1965. a pod Sekstonom će uzeti FA kup 1970. i Kup pobjednika kupova godinu dana kasnije. Nakon toga uslijedili su problemi. Sedamdesete i osamdesete nisu bile najbolje. Renoviranje stadiona dovelo je do finansijskih problema pa su čak bili blizu i treće lige. Koliko su nisko pali govori podatak da ih je Bejts kupio za jednu funtu 1982. godine. Kasnije su se vratili u elitu a novi uspon kreće tokom 90-ih. 

Iako je prva asocijacija na moderni Čelsi Roman Abramović, stabilizacija i dizanje kluba kreće još tokom 90-ih. Posebno od momenta kada je Rud Gulit bio igrač-menadžer i kada je krenulo dovođenje izuzetno kvalitetnih stranaca. Kasnije je klub sa dosta uspjeha vodio i Đanluka Vijali. Klub je tih godina osvajao kupove a osvojili su ponovo i Kup pobjednika kupova. Klaudio Ranijeri bio je menadžer koji je dočekao novu eru sa Abramovićem.

Rus je kupio klub u julu 2003. godine i odmah su krenula ogromna ulaganja. Sledećeg ljeta doveo je Žozea Murinja za menadžera te je klub sa njim osvojio dvije titule prvaka. Ulaganja u igrače i dovođenje sjajnih menadžera se nastavilo a klub je sa Anćelotijem ponovo postao prvak. Sezona 11/12 biće zauvijek upisana u istoriju kluba jer je klub te sezone uzeo FA kup ali i Ligu šampiona pod vodstvom Di Matea. Naredne sezone, Benitez je vodio klub do titule u Ligi Evrope. Sa Mirnjom i Konteom došli su do novih titula u Engleskoj a Sari je klubu donio novu Ligu Evrope. Prošle sezone Tomas Tuhel, donio je klubu drugu titulu u Ligi šampiona.

Čelsi je šest puta bio prvak, osvojio osam FA kupova i pet Liga kupova. Osvojili su po dva trofeja u Ligi šampiona, Ligi Evrope i Kupu pobjednika kupova. Ron Heris ima najviše nastupa u dresu Čelsija, odnosno 795. Najbolji strijelac kluba je Frenk Lampard sa 211 postignutih golova. Čelsi ima naviača među poznatim. Nekadašnji fudbaler Piter Krauč, od mladih dana je navijač Čelsija iako nikad za njih nije zaigrao. Filmski dirketor Ričard Aterboro je takođe navijač Čelsija kao i glumac Vili Ferel.

EVERTON

Everton je osnovan 1878. godine kao Sent Domingo budući da je osnovan od članova istoimene kapele. Godinu dana kasnije je klub nazvan Everton. Bili su jedni od osnivača fudbalske lige a već 1891. godine osvojili su prvu titulu. Prvi FA kup osvojili su 15 godina kasnije. Everton je do početka Drugog svjetskog rata pet puta bio prvak. Treba istaći titulu u sezoni 31/32 koju su osvojili u povratničkoj sezoni u elitu. Četiri godine ranije bili su prvaci a te sezone je legendarni Diksi Din postigao čak 60 golova u ligi.

Sledeća uspješna faza krenuće 1961. kada je Hari Katerik preuzeo klupu ''Karamela''. Sa njim su uspjeli osvojiti dvije titule prvaka a bili su i prvi engleski klub sa pet uzastopnih sezona u Evropi tada. Pod vodstvom Kendala imali su uspjeha tokom 80-ih. Uzeli su dvije titule prvaka, FA kup ali i Kup piobjednika kupova. Nakon tragedije na ''Hejselu'' svi engleski klubovi su bili izbačeni iz Evrope na pet godina a to je i Everton uskratilo još neki dobar evropski rezultat.

Tokom 90-ih igrali su Premijer ligu ali nisu bili konkurentni za prvaka. Čak štaviše, često su jedva opstajali. Promijenili su nekoliko menadžera a onda je 2001. godine Mojes preuzeo klub. Vodio ih je 12 godina, doveo do četvrtog mjesta i finala FA kupa. Nakon njegovog odlaska u Junajted, klub nije ponovio takve uspjehe. Ulaže se dosta, dovode se dobri menadžeri ali nema željenih rezultata. 

Everton je osvojio devet titula prvaka a imaju i pet FA kupova. Od evropskih trofeja, imaju Kup pobjednika kupova. Legendarni Diksi Din najbolji je strijelac kluba u istoriji sa 383 postignuta gola. Nevil Sauthol ima 751 nastup u dresu Evertona te je rekorder po broju nastupa u dresu Karamela. Mnogo glumaca navija za Everton kao što su Met Dejmon, Dolf Lundgren i Luk Roskel.